Sık idrara çıkma, mesane doluluğuna rağmen rahatlayamama hissi, alt karın bölgesinde kronik ağrı… Tüm bu şikayetlerin uzun süre geçmemesi, hayat kalitesini ciddi şekilde bozabilir. Özellikle enfeksiyon saptanamayan, klasik tedavilere yanıt vermeyen bu tablo, interstisyel sistit ya da günümüzde daha kapsamlı adıyla ağrılı mesane sendromu (IC/BPS) olarak adlandırılır.
Toplumda çok bilinmeyen ama önemli bir halk sağlığı sorunu olan bu hastalık, genellikle kadınlarda görülse de erkeklerde de tanı konması mümkündür.
İnterstisyel Sistit Nedir?
İnterstisyel sistit, mesane duvarında kronik inflamasyonla seyreden, nedeni tam olarak bilinmeyen, uzun süreli bir mesane rahatsızlığıdır. “Ağrılı Mesane Sendromu” terimi, bu durumun daha geniş bir spektrumda ele alınmasını sağlar çünkü her hastada aynı klinik tablo görülmez.
Hastalık, enfeksiyon ya da tümör gibi altta yatan yapısal bir bozukluk olmaksızın mesane kaynaklı ağrı, baskı veya rahatsızlık hissi ile karakterizedir. Bu durum haftalar, aylar, hatta yıllar sürebilir.
Belirtiler Nelerdir?
İnterstisyel sistit belirtileri zaman içinde dalgalı seyir gösterebilir. Bazı dönemlerde semptomlar hafifleyebilirken, stres, adet döngüsü, cinsel ilişki veya bazı gıdalar belirtileri şiddetlendirebilir. Yaygın semptomlar şunlardır:
- Sık idrara çıkma (günlük 10–60 defa arası)
- Gece idrara kalkma (noktüri)
- Mesane dolduğunda artan alt karın veya pelvik ağrı
- İdrar yaptıktan sonra rahatlama hissinin gelmemesi
- Cinsel ilişki sırasında ya da sonrasında ağrı
- Mesane bölgesinde basınç hissi
Bu belirtiler, çoğu zaman idrar yolu enfeksiyonu ile karıştırılır; ancak idrar tahlilleri genellikle temiz çıkar.
Tanı Nasıl Konur?
İnterstisyel sistit tanısı koymak, çoğu zaman bir “eliminasyon süreci” ile mümkün olur. Yani diğer nedenler (sistit, taş, kanser, endometriozis vb.) dışlandıktan sonra tanıya ulaşılır. Tanıda kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:
- Detaylı hasta öyküsü ve semptom sorgulaması
- Fizik muayene (özellikle pelvik muayene)
- İdrar tahlili ve kültürü
- Sistoskopi (bazı durumlarda genel anestezi altında mesaneye bakılarak lezyon var mı diye değerlendirilir)
- Semptom skorlamaları (örneğin O’Leary-Sant ölçeği)
Bazı hastalarda Hunner ülserleri adı verilen inflamasyon bölgeleri mesane duvarında saptanabilir. Bu tip olgular “Hunner tipi interstisyel sistit” olarak adlandırılır.
Neden Olur?
İnterstisyel sistitin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, çeşitli teoriler öne sürülmüştür:
Mesane bariyerinde hasar: Mesane duvarı normalde idrardaki toksik maddelere karşı koruyucu bir bariyerle kaplıdır. Bu bariyerin zayıflaması, irritan maddelerin mesane duvarına zarar vermesine yol açabilir.
Otoimmün mekanizmalar: Bağışıklık sisteminin mesane dokusuna karşı aşırı yanıtı olabileceği düşünülmektedir.
Nörojenik inflamasyon: Sinir sistemindeki anormallikler nedeniyle mesane ağrıya karşı daha duyarlı hale gelebilir.
Geçirilmiş enfeksiyonlar, stres, hormonal değişiklikler ve genetik yatkınlık da diğer olası nedenler arasında yer alır.
Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
İnterstisyel sistit tedavisinde evrensel, her hastaya uyan tek bir yöntem yoktur. Tedavi çoğu zaman çoklu aşamalı ve bireyselleştirilmiş şekilde yürütülür. Amaç, semptomları kontrol altına almak ve yaşam kalitesini artırmaktır.
1. Yaşam tarzı değişiklikleri
- İdrar söktürücü ve tahriş edici gıdalardan kaçınmak (kafein, narenciye, baharatlı yiyecekler, alkol)
- Stres yönetimi
- Pelvik taban egzersizleri
- Bol su içme
2. Medikal tedaviler
- Oral ilaçlar: Antihistaminikler, trisiklik antidepresanlar, ağrı kesiciler
- Mesane içi ilaç uygulamaları (dimetil sülfoksit, lidokain, heparin vb.)
3. İnvaziv yöntemler
- Mesane distansiyonu (mesanenin genişletilmesi)
- Hunner ülseri varsa elektrokoterizasyon
- Sinir blokajları veya botoks uygulamaları
- Nadiren cerrahi müdahale (ilerlemiş olgularda)
İnterstisyel Sistit ile Yaşamak
Bu hastalık kronik bir seyir gösterdiği için, tanı alan birçok kişi uzun vadeli bir tedavi süreci ile karşı karşıya kalır. Ancak doğru yönetimle belirtiler kontrol altına alınabilir. Hastalık hakkında bilinçlenmek, güvenilir bir üroloji uzmanı ile düzenli takipte olmak, tedavinin başarısı için oldukça önemlidir.
İnterstisyel sistit ve ağrılı mesane sendromu, tanısı zor, tedavisi kişiye özel planlanması gereken kompleks bir hastalıktır. İdrar yollarında enfeksiyon olmaksızın uzun süreli ağrı ve sık idrara çıkma gibi şikayetleriniz varsa, geç kalmadan bir uzmana başvurmak, yaşam kalitenizi geri kazanmanız için ilk adımdır.