Prostat orta lob büyümesi, tıbbi adıyla Prostat Median Lob Hiperplazisi, prostatın mesane boynuna doğru uzanan orta lobunun büyümesiyle karakterize, alt üriner sistem semptomlarına yol açabilen önemli bir anatomik varyasyondur. Çoğu zaman “klasik iyi huylu prostat büyümesi (BPH)” ile aynı başlık altında değerlendirilse de, orta lob hiperplazisi farklı bir fizyopatolojiye, farklı semptom paternine ve farklı tedavi yanıtına sahiptir.
Özellikle genç ve orta yaş erkeklerde, prostat hacmi büyük olmasa bile ciddi idrar şikayetlerine neden olabilmesi nedeniyle bu durum sıklıkla gözden kaçmakta; hastalar uzun süre etkisiz ilaç tedavileriyle zaman kaybedebilmektedir.
Prostat Orta Lobu Nedir ve Neden Önemlidir?
Prostat bezi anatomik olarak farklı zonlardan oluşur. Orta lob, prostatın mesane boynuna en yakın bölümüdür ve büyüdüğünde doğrudan mesane çıkışını etkiler. Bu nedenle orta lob hiperplazisi:
- Prostat toplam hacmi küçük olsa bile
- Üretra çapı daralmamış görünse bile
mesane çıkışında mekanik bir kapak etkisi oluşturarak ciddi obstrüksiyona yol açabilir.
Endoskopik ve görüntüleme çalışmalarında, orta lobun mesane içine doğru “top şeklinde” protrüde olduğu bu durum, literatürde sıklıkla “intravezikal prostatik protrüzyon (IPP)” ile birlikte değerlendirilir.
Genç Erkeklerde Neden Gözden Kaçar?
Klasik BPH algısı genellikle ileri yaş, büyük prostat hacmi ve PSA yükselmesi ile ilişkilendirilir. Oysa median lob hiperplazisi:
- 40’lı yaşlarda hatta daha genç hastalarda görülebilir
- PSA değeri normal sınırlarda olabilir
- Prostat hacmi 30–40 cc gibi “normal” kabul edilen aralıkta olabilir
Bu nedenle yalnızca karından yapılan ultrason veya sadece prostat hacmine bakılarak yapılan değerlendirmeler, orta lob büyümesini atlayabilir.
Transrektal ultrason (TRUS) ve özellikle sistoskopi, bu tanının konmasında kritik rol oynar.
Prostat Orta Lob Büyümesinin Belirtileri
Median lob hiperplazisi olan hastalarda görülen semptomlar çoğu zaman klasik BPH’dan farklıdır ve daha çok dinamik obstrüksiyon ile ilişkilidir.
En sık görülen şikayetler:
- İdrar yaparken aniden kesilme veya çatallanma
- İdrar yaptıktan sonra mesanenin tam boşalmadığı hissi
- Sık idrara çıkma ve ani sıkışma hissi
- Gece idrara kalkma (noktüri)
- Oturur pozisyonda idrar yapmanın zorlaşması
Bazı hastalarda akım hızı ölçümleri (uroflow) belirgin bozukluk göstermeyebilir; ancak semptomlar şiddetlidir. Bu durum, orta lobun pozisyona bağlı kapak etkisi yaratmasından kaynaklanır.
İlaç Tedavisi Neden Çoğu Zaman Yetersizdir?
Alfa blokerler ve 5-alfa redüktaz inhibitörleri, klasik BPH tedavisinde sıklıkla kullanılır. Ancak median lob hiperplazisinde ilaç tedavilerinin etkinliği sınırlıdır.
Bunun temel nedenleri:
- Alfa blokerlerin mesane boynundaki mekanik kapak etkisini ortadan kaldıramaması
- 5-alfa redüktaz inhibitörlerinin uzun sürede etki göstermesi ve orta lobu yeterince küçültmemesi
- Dinamik değil anatomik obstrüksiyonun baskın olması
Çok sayıda klinik çalışmada, belirgin median lobu olan hastalarda ilaç tedavisine yanıt oranlarının anlamlı derecede düşük olduğu gösterilmiştir. Bu nedenle güncel kılavuzlarda, belirgin orta lobu olan hastalarda erken cerrahi değerlendirme önerilmektedir.
Tanıda Hangi Yöntemler Öne Çıkar?
Median lob hiperplazisinin doğru tanısı için yalnızca prostat hacmi ölçümü yeterli değildir.
En değerli tanı araçları:
- Transrektal ultrason (TRUS): Orta lobun mesane içine protrüzyonu saptanabilir
- Sistoskopi: Altın standarttır; orta lobun mesane boynunu nasıl kapattığı doğrudan görülür
- Uroflowmetri ve PVR: Fonksiyonel etkiler değerlendirilir
Bu değerlendirmeler sonucunda, semptomların asıl nedeninin orta lob olduğu netleştirilebilir.
Cerrahi Tedavi: Neden Sadece Orta Lobun Alınması Yeterli Olur?
Median lob hiperplazisi olan hastalarda, tüm prostatın çıkarılması veya agresif cerrahiler çoğu zaman gereksizdir. Güncel cerrahi yaklaşımlarda hedef:
Sadece obstrüksiyona neden olan orta lobun çıkarılmasıdır.
Bu yaklaşım şu avantajları sağlar:
- Daha kısa ameliyat süresi
- Daha az kanama
- Ejakülasyon fonksiyonlarının daha iyi korunması
- Hızlı iyileşme süreci
Lazer ve Klasik TUR ile Orta Lob Rezeksiyonu
Hem klasik TUR-P hem de lazer teknolojileri (HoLEP, ThuLEP vb.), median lobun selektif olarak çıkarılmasında güvenle kullanılabilir.
Bu cerrahilerin ortak özellikleri:
- Ameliyat süresi genellikle kısadır
- Çoğu hasta 1 gece hastanede yatış sonrası taburcu edilir
- Kateter süresi kısadır
- Semptomlarda hızlı ve belirgin düzelme sağlanır
Literatürde, sadece orta lobu alınan hastalarda idrar şikayetlerinin dramatik şekilde düzeldiği ve tekrar müdahale oranlarının düşük olduğu bildirilmektedir.
Genç Hastalarda En Büyük Kazanç Nedir?
Genç erkeklerde median lob hiperplazisinin doğru tanınıp uygun şekilde tedavi edilmesi:
- Yıllarca süren etkisiz ilaç kullanımını önler
- Mesane fonksiyonlarının bozulmasının önüne geçer
- Yaşam kalitesinde belirgin artış sağlar
- Gereksiz geniş cerrahilerin önüne geçer
Bu nedenle orta lob büyümesi, “küçük ama etkisi büyük” bir patoloji olarak değerlendirilmelidir.
Prostat orta lob büyümesi (Median Lob Hiperplazisi), özellikle genç erkeklerde ciddi idrar şikayetlerine yol açabilen ancak sıklıkla gözden kaçan önemli bir klinik durumdur. Prostat hacmi küçük olsa bile ciddi obstrüksiyon yapabilir ve çoğu zaman ilaç tedavisine yanıt vermez.
Güncel bilimsel veriler ışığında, doğru tanı konulan hastalarda lazer veya klasik TUR ile sadece orta lobun alınması, kısa hastanede yatış süresiyle etkili ve kalıcı bir çözüm sunmaktadır.
Bu nedenle alt üriner sistem şikayetleri olan genç erkeklerde, prostat orta lobunun varlığı mutlaka değerlendirilmelidir.
