Mesane, pelvik bölgede bulunan, idrarı depolayan ve dışarı atan bir organdır. İdrar, böbreklerde üretilir ve üreterler vasıtasıyla mesaneye taşınır. İdrar yapılırken mesanedeki kaslar kasılarak idrarı üretra aracılığıyla dışarı atar.
Mesane kanseri, mesaneyi kaplayan hücrelerden başlayan kontrolsüz doku büyümesidir. Erkeklerde bu kanser türü, kadınlara kıyasla daha sık görülür. Dünya genelinde erkekler arasında yedinci en yaygın kanser türüdür. Bu kanser temel olarak 50-55 yaşın üzerindeki bireylerde görülür.
Mesane Kanseri Belirtileri
Mesane kanseri, başlangıçta her zaman belirgin semptomlarla ortaya çıkmayabilir. Ancak zamanla aşağıdaki belirtiler gelişebilir:
- Kanlı İdrar (Hematüri): En yaygın belirtidir. İdrarın pembemsi, kırmızımsı veya koyu renk olmasıyla fark edilir.
- Sık İdrara Çıkma Hissi: Normalden daha sık idrara çıkma isteği.
- Acil İdrara Çıkma Hissi: Ani ve acil idrara çıkma ihtiyacı.
- İdrar Yaparken Ağrı veya Yanma: İdrar sırasında rahatsızlık, ağrı veya yanma hissi.
- Pelvik Bölgede Ağrı: Sürekli veya dönemsel pelvik ağrı.
Risk Faktörleri
Mesane kanseri birçok faktörle tetiklenebilir, ancak bu faktörlerin varlığı her zaman kanserin oluşumu için kesin neden olarak görülmemelidir. İşte mesane kanserinin risk faktörleri ve onları tanımlayan bazı özellikler:
Sigara ve Diğer Tütün Ürünleri: Sigara, mesane kanseri riskini ciddi ölçüde artırabilir. Sigara içenlerde bu risk daha yüksektir. Sigaranın içindeki bazı kimyasalların, özellikle aromatik aminlerin ve polisiklik aromatik hidrokarbonların, mesane kanserine neden olabileceği düşünülmektedir.
Bazı Meslekler: Kimya, boya, tekstil ve kauçuk endüstrisinde çalışmak, bazı kanserojen maddelere maruz kalmayı beraberinde getirebilir. Bu maddeler mesane kanserine yol açabilir.
Enfeksiyon ve İltihaplanma: Kronik mesane enfeksiyonları ve iltihaplanma, mesane kanseri riskini artırabilir. Özellikle bazı bölgelerde görülen şistozomiyazis hastalığı bu riski yükseltebilir.
Bazı İlaçlar ve Tedaviler: Fenasetin gibi bazı ağrı kesiciler ve siklofosfamid gibi kanser ilaçları, mesane kanser riskini yükseltebilir. Pelvik bölgeye radyoterapi almak da bu riski artırabilir.
Su ve Beslenme: Yeterli miktarda su içmek, mesane kanser riskini azaltabilir. Ancak içme suyundaki bazı maddeler, özellikle arsenik, riski yükseltebilir. Diyetle alınan bazı bileşenler de koruyucu etki gösterebilir.
Yaş, Cinsiyet ve Genetik: Yaşlandıkça mesane kanseri riski artar. Erkeklerde bu risk kadınlara göre daha yüksektir. Ailesinde mesane kanseri öyküsü olan kişilerde risk daha yüksek olabilir, ancak genetik faktörlerin tam etkisi henüz net değildir.
Daha Önce Mesane Kanseri Geçmişi: Daha önce mesane kanseri tedavisi görmüş kişilerde, kanserin tekrarlaması riski vardır.
Doğuştan Gelen Mesane Anomalileri: Mesane ile göbek deliği arasındaki doğuştan gelen bağlantı veya mesanenin tam olarak kapanmaması gibi doğumsal kusurlar, mesane kanseri riskini artırabilir.
Bu risk faktörleri genel bir bakıştır. Her bireyin riski, yaşam tarzı, genetik faktörler ve diğer etkenlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Eğer bu risk faktörlerinden bir veya birkaçına sahipseniz, bir üroloji uzmanından randevu alarak düzenli kontrol ve taramalar hakkında konuşmalısınız.
Mesane Kanseri Evreleri
Mesane kanserinin evreleri, kanserin ne kadar ilerlediğini ve ne kadar yayıldığını gösterir:
- Evre 0: Kanser sadece mesane iç yüzeyinde bulunur.
- Evre I: Kanser mesane duvarının iç katmanına yayılmıştır.
- Evre II: Kanser mesane duvarının kalın kas tabakasına nüfuz etmiştir.
- Evre III: Kanser, mesane çevresindeki dokulara yayılmıştır.
- Evre IV: Kanser, komşu organlara veya lenf nodlarına yayılmıştır veya daha uzak bölgelere metastaz yapmıştır.
Mesane Kanseri Türleri
- Ürotelyal Karsinom (Değişici Epitel Kanseri): Bu, mesane kanseri vakalarının %90-95’ini oluşturan en yaygın türdür. Bu kanser türü, mesanenin içini döşeyen ürotelyal hücrelerden köken alır. Bu hücreler, böbreğin havuzcuğu, üreterler ve üretranın bazı kısımları gibi idrar yollarını da kaplar. Bu sebeple, mesane kanseri olan hastalarda bu bölgelerde de benzer kanserlerin gelişme riski vardır. Bu risk nedeniyle, tüm idrar yollarının kontrol edilmesi esastır.
- Skuamöz Hücre Kanseri: Bu tür, mesane kanserlerinin sadece %1-3’ünü oluşturur. Mikroskopla incelendiğinde, bu hücrelerin ciltte bulunan yassı hücrelere benzemesi dikkat çeker. Skuamöz hücreli mesane kanserlerinin çoğu, genellikle daha agresif bir seyir izler ve diğer dokulara yayılma eğilimindedir.
- Adenokarsinom: Adenokarsinomlar, doğuştan gelen urakus adlı yapıdan kaynaklanabilir. Bu bağlantı bazen doğum sonrası da devam edebilir ve ilerleyen yaşlarda kansere dönüşme riski taşır. Mesane adenokarsinomları oldukça nadirdir ve tüm mesane kanserlerinin yaklaşık %1’ini oluşturur. Ancak, bu kanser türü genellikle agresif bir seyir izler ve kolayca yayılabilir.
- Küçük Hücreli Karsinom: Bu tür, mesane kanserlerinin %1’inden daha azını oluşturur ve nöroendokrin hücrelerden köken alır. Bu kanserler hızla büyüyebilir ve genellikle akciğerdeki küçük hücreli kanser için kullanılan tedavi yöntemleriyle tedavi edilir.
- Mesane Sarkomu: Sarkomlar, mesanenin kas dokusunda başlar ve oldukça nadirdirler. Bu tür kanserler, diğer ürotelyal kanser türlerinden farklı bir tedavi yaklaşımı gerektirebilir, özellikle ilerlemenin daha ileri aşamalarında.
Bu türlerin yanı sıra, mesane kanserinin büyüme şekli, hastalığın evresini ve tedavi seçeneklerini belirlemek için de önemlidir. Mesane kanseri, yüzeyel veya invaziv olabilir. Yüzeyel kanserler sadece mesanenin iç tabakasında bulunurken, invaziv kanserler mesane duvarının derinlerine yayılır.
Kanserin Yayılması
Kanserin yayılması tıbbi literatürde “metastaz” olarak adlandırılır. Metastaz, kanserin birincil tümörden ayrılıp vücudun başka bir yerine yayılması anlamına gelir. Bu süreç, kanserin evrelenmesinde önemli bir rol oynar. Yayılma şu şekillerde gerçekleşebilir:
- Lenf Yoluyla Yayılma: Kanser hücreleri, lenfatik sistem vasıtasıyla lenf nodlarına (lenf bezleri) yayılabilir. Bu genellikle birçok solid tümörün ilk yayılma yöntemidir.
- Kan Yoluyla Yayılma: Kanser hücreleri, kan dolaşımına girerek vücudun diğer bölgelerine taşınabilir. Bu yol, özellikle karaciğer, beyin, kemik ve akciğer gibi organlara yayılan kanserler için sıkça gözlemlenir.
- Doğrudan Yayılma: Bazı kanserler, komşu dokulara doğrudan yayılabilir, bu da onların hızla büyümesine ve civar dokulara zarar vermesine neden olabilir.
Kanserin Büyüme Türleri
- Yüzeyel Büyüme: Yüzeyel kanserler sadece organın veya dokunun iç yüzeyinde yer alır ve daha derin dokulara nüfuz etmez. Bu tür kanserler genellikle daha erken evrelerde teşhis edilir ve tedaviye daha duyarlıdır.
- İnvaziv Büyüme: İnvaziv kanserler, başlangıçta ortaya çıktıkları organın veya dokunun sınırlarını aşarlar ve komşu dokulara sızarlar. Bu tür kanserler daha agresif bir seyir izleyebilir ve tedavisi daha zor olabilir.
- Benign (İyi Huylu) ve Malign (Kötü Huylu) Büyümeler: Benign tümörler kanser değildir ve genellikle hayati bir tehlike oluşturmazlar. Ancak bazen komşu dokulara baskı yaparak belirtilere neden olabilirler. Malign tümörler ise kanser hücrelerini içerir ve invaziv büyümeye eğilimlidirler.
Kanserin Tedavisi
Mesane kanserinin tedavisi kanserin tipine, evresine, hastanın genel sağlık durumuna ve diğer faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir:
- Cerrahi: Kanserli dokunun çıkarılması için gerçekleştirilir. Küçük tümörler için yüzeyel cerrahi yeterli olabilirken, ileri evrelerde tüm mesanenin çıkarılması gerekebilir.
- Kemoterapi: Kanser hücrelerini öldürmek veya büyümelerini durdurmak için kullanılır.
- Radyoterapi: Yüksek enerjili ışınlarla kanser hücrelerinin öldürülmesi yöntemidir.
- Bağışıklık Terapisi: Vücudun kendi bağışıklık sistemini kansere karşı savaşmak için uyarır.
- Hedefe Yönelik Tedavi: Kanser hücrelerinin büyümesini veya yayılmasını engellemeyi amaçlayan ilaçları içerir.
Mesane Kanseri ve Hayatta Kalma İstatistikleri
Hayatta kalma oranları, belirli bir kanser türü ve evresi olan bireylerin teşhisin ardından ne kadar süreyle (genelde 5 yıl boyunca) yaşamaya devam ettiklerini yansıtan yüzdelik değerlerdir. Bu oranlar, ne kadar süre hayatta kalacağınıza dair kesin bir bilgi sağlamaz, fakat tedavinizin ne derece etkili olabileceğine dair bir perspektif sunabilir. Hayatta kalma oranlarının genel tahminler olduğunu ve birçok hastanın geçmişteki sonuçlarına dayalı olduğunu, fakat bireysel sonuçları kesin olarak öngöremeyeceğini akılda tutmak önemlidir. Bu veriler kimi zaman karmaşık gelebilir ve ek soruların ortaya çıkmasına sebep olabilir.
Bu istatistikler şu şekilde sınıflandırılmıştır:
Lokalize Hastalık: Kanserin mesane dışına sıçramadığını belirten bulgular.
Bölgesel Yayılma: Kanser mesanenin çevresine veya yakındaki lenf bezlerine sıçramış durumda.
Uzak Metastaz: Kanser, mesaneden çok daha uzakta, örneğin akciğerler, karaciğer veya kemikler gibi organlara sıçramış durumda.
Mesane Kanseri 5 Yıllık Hayatta Kalma Oranları:
Karsinoma In-situ Durumu: %96
Lokalize Hastalık: %69
Bölgesel Yayılma: %37
Uzak Metastaz: %6
Tüm evrelerin bir araya getirilmesiyle: %77
Mesane Kanserinden Korunma Yolları
Bazı risk faktörleri, yaşam tarzı değişiklikleriyle kontrol edilemeyen, örneğin yaş, cinsiyet, genetik özellikler ve aile öyküsü gibi değiştirilemez faktörlerdir. Ancak, mesane kanser riskini azaltmaya yönelik bazı adımlar atılabilir.
1- Sigara Alışkanlığınızdan Kurtulun: Sigara, mesane kanserlerinin neredeyse yarısının ana sebebi olarak görülmektedir. Bunun yanında puro, pipo gibi tütün ürünlerini de kullanmaktan kaçınmalısınız.
2- Kimyasal Maruziyeti Minimuma İndirin: Bazı endüstrilerde çalışan bireyler, mesane kanserini tetikleyebilecek kimyasallara maruz kalabilir. Özellikle kauçuk, deri, matbaa, tekstil ve boya endüstrisinde çalışanların, maruz kaldıkları kimyasallara karşı dikkatli olmaları ve işyeri güvenliği kurallarına sıkı sıkıya uymaları önerilir.
3- Güvenli Ürün Kullanımı: Bazı saç boyaları, riski artırabilecek kimyasal maddeler içerebilir. Berber ve kuaförlerin bu tür ürünleri kullanırken dikkatli olmaları gerekir. Aynı şekilde, dizel motor egzozuna sürekli maruz kalmak da riski artırabilir.
4- Sıvı Alımınızı Artırın: Yeterli sıvı tüketimi, mesane kanseri riskini düşürebilir. Sık sık su içmek, mesanenin daha sık temizlenmesine yardımcı olabilir, bu da mesanede biriken zararlı maddelerin vücuttan daha hızlı atılmasını sağlar.
5- Dengeli Beslenin: Bol miktarda meyve ve sebze içeren bir diyet, mesane kanseri riskini azaltabilir. Ancak, bu iddianın kesin bir kanıtı henüz sunulamamıştır. Genel olarak, doğal ve dengeli beslenmenin birçok kanser türüne karşı koruyucu etkisi olabilir. Ancak, beta-karoten gibi bazı takviyelerin, mesane kanseri riskini artırabileceğine dair bulgular da vardır. Bu nedenle, takviye kullanmadan önce bir üroloji uzmanına danışmanız faydalı olacaktır.